moment musical / moment przemiany: ekspresjonizm

Carl Philipp Emanuel Bach: Symphony in E minor Wq. 177 (H. 652)
Felix Mendelssohn: String Symphony No. 10 in B minor
Joaquin Turina: La Oración del Torero op. 34

Capella Cracoviensis na historycznych instrumentach

Jorge Jimenez koncertmistrz
Robert Bachara Maciej Czepielowski Jadwiga Czepielowska Agnieszka Świątkowska Tomasz Góra Beata Nawrocka skrzypce
Jacek Dumanowski Mariusz Grochowski altówka
Konrad Górka wiolonczela
Rafał Gorczyński kontrabas

–

Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788) – drugi syn Johanna Sebastiana Bacha – zgodnie z wolą ojca miał być prawnikiem. Miłość do muzyki okazała się jednak być silniejsza. Carl poszedł w ślady ojca i został kompozytorem, a przy tym zasłynął również jako wspaniały wirtuoz gry na instrumentach klawiszowych. Porzuciwszy studia uniwersyteckie we Frankfurcie nad Odrą Bach znalazł zatrudnienie na dworze Fryderyka II, gdzie był nadwornym klawesynistą. Służbę porzucił jednak na rzecz posady dyrektora muzyki kościelnej i kantora Johanneum w Hamburgu. Stanowisko zwolniło się po śmierci Georga Philippe’a Telemanna…

Współcześni badacze najczęściej przyporządkowują twórczość Carla Philippa Emanuela do nurtu „galant”. Jednak jego styl wymyka się jednoznacznym opisom. W wielu kompozycjach (a był on kompozytorem równie płodnym i pracowitym, jak ojciec) wyraźnie słychać jego niełatwe zmagania o wypracowanie swojego własnego, nowego, współczesnego języka muzycznego. Pragnął czegoś więcej niż tylko uprzyjemniania czasu swoim słuchaczom. Jego muzyka, choć wciąż nie pozbawiona wdzięku i uroku, zyskuje dodatkowy wymiar ekspresji, czym zapowiada już nie tylko zbliżający się klasycyzm, ale przepowiada jeszcze wciąż odległy w czasie romantyzm…

*

Ekspresja własnych przeżyć i emocji stanie się naczelną zasadą wszelkiego rodzaju twórczości w czasach romantyzmu. Twórca wysuwa się wówczas na pierwszy plan. Przemawia w swoich dziełach własnym głosem i bez obaw opowiada o swoich życiowych rozterkach, przeżyciach, cierpieniach i radościach. Goethe, Słowacki, Liszt opowiadają w swoich dziełach nie tylko o otaczającym ich świecie, ale także o sobie samych. O tym, jak to właśnie oni ów świat postrzegają. Wygłaszają dalekie od obiektywizmu monologi – szczere i pełne pasji. Opowiadają o swoich własnych przygodach, wędrówkach, cierpieniach miłosnych…

*

Schumann w swoich listach określił Mendelssohna jako „boga wśród ludzi”. Niemiecki kompozytor zdradzał wielki talent już od najwcześniejszego dzieciństwa. Symfonię smyczkową nr 10 ukończył w 1823 r. mając zaledwie 14 lat. Wciąż studiował wówczas u Carla Zeltera – w utworze usłyszymy zatem nieodległe echa wskazówek jego mistrza (nauczyciela o dość konserwatywnych przekonaniach), wyłapiemy też echa symfonii Carla Philippa Emanuela Bacha, a w powolnym wprowadzeniu rozpoznamy Haydna… Jak się jednak okaże, głos Mendelssohna pozostanie mimo to niezagłuszony…

*

A jakim głosem przemówi do nas toreador z wizji, która stała się dla Joaquina Turina inspiracją do napisania kwartetu smyczkowego La oración del torero (op. 34)? Dzielny torreador oddaje się modlitwie w kaplicy obok areny. O czym myśli? Z jakimi emocjami się zmaga? Już za chwilę stoczy walkę z bykiem, która, być może, okaże się dla niego przegrana…

Joaquín Turina Pérez urodził się 1882 roku w Sewilli. Studiował w Madrycie u José Tragó i w Paryżu, kompozycję pod okiem Vincenta d’Indy’ego w Schola Cantorum, a także grę na fortepianie pod kierunkiem Maurycego Moszkowskiego. Pozostawał zarówno pod wpływem impresjonistów, z którymi zaprzyjaźnił się w Paryżu, jak i tradycyjnej muzyki hiszpańskiej. Przemawiał zatem w swojej muzyce nie tylko głosem własnym, ale także głosem całego swojego narodu…

Dorota Relidzyńska

–

Czas trwania koncertu 35′

—

MOMENT MUZYCZNY krótki koncert (30-40’) z interdyscyplinarnym wprowadzeniam ideowym – ze względu na popołudniową porę adresowany do wszystkich tych, którzy zaraz po szkole, zaraz po pracy chcą zaczerpnąć nieco powietrza w postaci sztuki i wolnej myśli w urzekającej atmosferze Teatru Słowackiego.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu

współorganizatorem koncertu jest