moment musical / drogi do Bacha

Johann Michael Bach: Herr, wen ich nur dich habe
Stanisław Sylwester Szarzyński: Veni Sancte Spiritus
Franz Tunder: Dominus Illuminatio Mea
/
Heinrich Biber: Sonata I
Nicolaus Bruhns: Die Zeit meines Abschieds ist vorhanden
Heinrich Biber: Sonata XII
Dietrich Buxtehude: Ihr lieben Christen, freut euch nun

Capella Cracoviensis na historycznych instrumentach

Robert Bachara Beata Nawrocka Jadwiga Czepielowska  skrzypce
Mariusz Grochowski Teresa Wydrzyńska altówka
Carles Valles dulcian
Paweł Gajewski Marian Magiera trąbka

Jan Tomasz Adamus organy

–

Anegdota ta jest dość powszechnie znana… Dwudziestoletni Jan Sebastian Bach udaje się z Arnstadt, gdzie pracuje jako organista, na północ, do odległej o około 400 km portowej Lubeki. Pokonuje tę morderczą trasę  – podobno – na piechotę, tylko po to, by posłuchać gry swojego idola, mistrza gry na organach Dietricha Buxtehudego. Czy przyszły geniusz pobierał lekcje u mistrza? Tego nie wiadomo. Dość, że tak bardzo zachwycił się jego popisami, że zamiast wrócić do pracy po kilku tygodniach (bo tej długości urlop mu wyznaczono) zabawił w Lubece przez dobrych kilka miesięcy!

Dietrich Buxtehude (1637-1707) był w czasach młodości Bacha jednym z największych kompozytorów i mistrzów gry organowej swojego pokolenia, słynnym daleko poza granicami miasta, w którym działał – Lubeki. Jego poprzednikiem na stanowisku w Kościele Mariackim był równie znany i poważany Franz Tunder (1614-1667), organista i kompozytor, uczeń włoskiego mistrza przełomu renesansu i baroku Girolamo Frescobaldiego.

Natomiast uczniem Buxtehudego – także związanym z północnym skrawkiem Niemiec – był Nicolaus Bruhns (1665-1697) – potomek muzycznej rodziny, organista, skrzypek, kompozytor. Bruhns – nale pokolenia rodziców Jana Sebastiana – rozwinął oryginalną technikę gry polifonicznej na instrumentach smyczkowych. Co ciekawe, realizował ją grając jednocześnie na pedale organowym. Ten sposób myślenia o fakturze muzycznej przejmie i rozwinie Jan Sebastian Bach. Podobnie, jak Bruhns, również i on w doskonałym stopniu opanował grę zarówno na instrumentach klawiszowych, jak i smyczkowych. W swoich kompozycjach na te ostatnie rozwinął technikę gry polifonicznej, właściwej klawesynowi czy organom.

Franza Tundera Jan Sebastian na pewno nie znał ani nie mógł słyszeć. Kompozytor zmarł kilkanaście lat przed jego urodzinami. Poznał za to prawdopodobnie Johanna Michela Bacha.

Kim był Johann Michael Bach? Po pierwsze – dalekim wnukiem protoplasty rodu Bachów Veita Bacha. Po drugie, teściem Jana Sebastiana Bacha – ojcem pierwszej żony kompozytora – Marii Barbary Bach. Po trzecie, oczywiście, muzykiem i kompozytorem. Urodził się w 1648 roku w Arnstadt. Muzyki uczył go ojciec Heinrich Bach. Z początku był organistą w Arnstadt, następnie w 1673 r. objął posadę organisty w Gehren, gdzie zmarł w 1694 r.

Z północnych Niemiec przenieśmy się na chwilę  do dzisiejszych Czech. W 1664 roku w Wartenbergu (dziś Stráž pod Ralskem w Czechach) przychodzi na świat Heinrich Ignaz Biber (1644-1704), kompozytor i wirtuoz skrzypiec.

A co w czasach przedbachowskich działo się w Polsce? Tworzył tam między innymi Stanisław Sylwester Szarzyński jeden z kompozytorów wczesnego baroku w Polsce. Daty oraz miejsca jego urodzenia i śmierci pozostają nieznane, brak jest jakichkolwiek informacji na temat jego biografii. Działał prawdopodobnie w II połowie XVII w., prawdopodobnie w zakonie cystersów lub benedyktynów, prawdopodobnie związany był z Łowiczem. Podstawą określenia czasu działalności kompozytora są kopie sporządzone na przełomie XVII i XVIII w.

Dorota Relidzyńska

–

Koncert z cyklu Moment musical

–

Czas trwania koncertu 60′

–