moment musical / drogi do Bacha

Johann Michael Bach: Herr, wen ich nur dich habe
Stanisław Sylwester Szarzyński: Veni Sancte Spiritus
Franz Tunder: Dominus Illuminatio Mea

Antonina Ruda Magdalena Łukawska sopran
Matylda Staśto-Kotuła alt
Piotr Szewczyk Szczepan Kosior tenor
Przemysław Józef Bałka bas
Beata Nawrocka Jadwiga Czepielowska skrzypce

Jan Tomasz Adamus organy dyrygent

–

Rodzina Bachów od pokoleń związana była z muzyką. Tak mocno, że podobno słowo „Bach” stosowano w owych czasach jako synonim słowa „muzyk”. Oprócz samego Jana Sebastiana sztuką dźwięków parali się liczni przedstawiciele rodu, choć lipski kantor przyćmił ich wszystkich swoim geniuszem…

Dzieje rodu Bachów poznajemy dziś m.in. dzięki kronice rodzinnej, którą prowadził autor Pasji Janowej. Dzieło kontynuował jego syn Carl Philipp Emanuel.

Rodzina zamieszkiwała niemiecką Turyngię. Jej założycielem był Veit Bach – piekarz. By uniknąć prześladowań przez kontrreformację Veit krążył po Europie, aż w końcu osiadł w Weimarze. Na codzień wykonywał swoją pracę piekarza, lecz w wolnych chwilach muzykował. „Kiedy szedł mleć zboże do młyna, zabierał ze sobą cytrę i grał nie bacząc na hałas i turkot” – pisze Albert Schweitzer.

A kim był Johann Michael Bach? Po pierwsze – odległym wnukiem protoplasty rodu Bachów Veita Bacha. Po drugie, teściem Jana Sebastiana – ojcem pierwszej żony kompozytora – Marii Barbary Bach. Po trzecie, oczywiście, muzykiem i kompozytorem. Urodził się w 1648 roku w Arnstadt  (40 km od Eisenach gdzie na świat przyszedł Jan Sebastian). Muzyki uczył go ojciec Heinrich Bach. Z początku pracował jako organista w Arnstadt, następnie w 1673 r. objął posadę organisty w Gehren, gdzie zmarł w 1694 r. Czy Jan Sebastian, jeszcze w wieku dziecięcym, zdążył poznać swojego przyszłego teścia? Nie jest to wykluczone, bo członków rodziny Bachów łączyły bardzo ścisłe więzy rodzinne. Wszyscy zbierali się regularnie, wspólnie biesiadowali i, oczywiście, muzykowali.

Franz Tunder (1614-1667) należał do jeszcze starszego pokolenia niż Johann Michael Bach. Działał w północnych Niemczech, przede wszystkim w Lubece. Nauki pobierał u nie byle kogo, bo u włoskiego mistrza przełomu renesansu i baroku Girolamo Frescobaldiego. Był kompozytorem i organistą, a także poprzednikiem słynnego Dietricha Buxtehudego na stanowisku w miejscowym Kościele Mariackim, nie mniej od niego, w swoich czasach, poważanym i cenionym.  Buxtehude (jak wiemy – uwielbiany i wielce podziwiany przez Jana Sebastiana Bacha) przejął po Tunderze posadę, żeniąc się z jego córką.

A kim był Stanisław Sylwester Szarzyński? Jednym z kompozytorów wczesnego baroku w Polsce. Wiemy o nim jednak niewiele. Działał prawdopodobnie w połowie XVII w., prawdopodobnie w zakonie cystersów lub benedyktynów. Być może związany był z Łowiczem. Daty oraz miejsca urodzenia i śmierci pozostają jednak nieznane. Brak też jest jakichkolwiek informacji na temat biografii kompozytora. Podstawą określenia czasu jego działalności są kopie stworzonych przez niego utworów sporządzone na przełomie XVII i XVIII w. i styl muzyczny, jaki uprawiał.

Dorota Relidzyńska

–

koncert z cyklu

Capella Cracoviensis w Teatrze im. Juliusza Słowackiego

–

Czas trwania koncertu: 25′

–